IPO là gì? Mục đích của hoạt động IPO hay nói cách khác tại sao phải tiến hành IPO? Điều kiện để các công ty thực hiện IPO là gì? Các phương thức chào bán IPO như thế nào? Ưu điểm và nhược điểm của IPO? Những Rủi ro tồn tại khi tiến hành IPO? Cách nào để mua cổ phiếu IPO tốt nhất? 5 vụ IPO lớn nhất mọi thời đại? Và cuối cùng đó là IPO tại Việt Nam như thế nào?
IPO (Initial Public Offering) là tên viết tắt cho thuật ngữ Phát hành lần đầu ra công chúng. Đây là hành động chào bán chứng khoán, tung cổ phiếu lên sàn lần đầu tiên cho công chúng. Có thể nói IPO là một trong những việc làm quan trọng và cần thiết khi một Công ty Cổ phần mong muốn đưa cổ phiếu của Công ty lên sàn.
IPO là gì?
IPO là từ dùng để chỉ việc hào bán chứng khoán lần đầu tiên ra công chúng và có thể hiểu đơn giản là một công ty lần đầu tiên huy động vốn rộng rãi từ công chúng thông qua việc lần đầu phát hành cổ phiếu và đưa lên sàn chứng khoán. Sau khi phát hành lần đầu ra công chúng, một công ty cổ phần sẽ trở thành công ty đại chúng (hay công ty cổ phần đại chúng).
IPO có Tên đầy đủ Tiếng Anh: Initial Public Offering và có nghĩa là phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng.
Mục đích của hoạt động IPO
- Khẳng định nguồn lực và vị thế của doanh nghiệp trước công chúng, góp phần gia tăng giá trị thương hiệu và uy tín.
- Giúp huy động một lượng lớn vốn lớn từ nhiều nhà đầu tư trong cộng đồng để mở rộng quy mô hoạt động.
- Quá trình IPO mang nhiều giá trị hơn so với việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp.
- Hoạt động cổ phần hóa góp phần thu hút nguồn nhân lực tiềm năng, tạo dựng đội ngũ nhân viên đầy năng lực.
- Quá trình IPO được xem là bước đệm phục vụ cho các quá trình sáp nhập và mua lại các doanh nghiệp nhỏ tiềm năng.
Điều kiện để các công ty thực hiện IPO
Doanh nghiệp cần đáp ứng các điều kiện:
– Có mức vốn điều lệ đã góp tại thời điểm đăng ký từ 10 tỷ VNĐ trở lên dựa trên những giá trị trên sổ kế toán.
– Hoạt động kinh doanh năm trước năm đăng ký chào bán cổ phiếu cần có lãi, không có lỗ cho đến năm đăng ký đưa cổ phiếu lên sàn chứng khoán.
– Đưa ra phương án phát hành, sử dụng vốn thu từ đợt chào bán và được Hội đồng quản trị thông qua.
Một số loại hình Công ty đặc biệt cần có:
– Doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước muốn chuyển đổi thành Công ty Cổ phần kết hợp, muốn chào bán cổ phiếu cần thực hiện các bước đăng ký, chuyển đổi loại hình công ty thành công ty cổ phần theo pháp luật Nhà Nước.
– Doanh nghiệp mới thuộc các lĩnh vực cơ sở hạ tầng.
- Cần làm chủ ít nhất 1 dự án đầu tư xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng thuộc đề án phát triển kinh tế – xã hội của các bộ, ngành.
- Có dự án đầu tư được cấp thẩm quyền.
- Cam kết Hội đồng quản trị, các cổ đông chịu trách nhiệm với các phương án phát hành cổ phiếu, phương án sử dụng vốn thu.
- Được bảo lãnh phát hành bởi các tổ chức tài chính, chứng khoán.
- Các đợt chào bán, sử dụng vốn cần được ngân hàng kiểm soát.
– Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước
- Đăng ký chuyển thành công ty cổ phần.
- Đăng ký chào bán cổ phiếu ra thị trường mở cho công chúng được biết.
- Thiết lập hồ sơ chào bán cổ phiếu thông qua tư vấn của các Công ty chứng khoán.
- Tiến hành xây dựng kế hoạch, phương án sử dụng vốn thu từ các đợt chào bán và cần đảm bảo được thông qua bởi Hội đồng quản trị.
– Những Công ty có vốn nước ngoài đã chuyển đổi thành cổ phần có thể lập hồ sơ chào bán cổ phiếu ngay lập tức.
Thủ tục xin phát hành cổ phiếu
Các Công ty, doanh nghiệp cần thực hiện hồ sơ xin đăng ký phát hành cổ phiếu cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phê duyệt. Gồm các giấy tờ:
– Đơn xin phát hành.
– Bản sao công chứng giấy phép thành lập.
– Bản sao công chứng giấy đăng kí kinh doanh.
– Điều lệ Công ty.
– Nghị quyết của Đại hội cổ đông chấp thuận phát hành cổ phiếu mới.
– Bản cáo bạch chi tiết tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh của Công ty trong 2 năm gần nhất.
Các phương thức chào bán IPO
Việc IPO có nhiều cách thức để tiến hành. Các dạng có thể thấy là:
- Đấu giá kiểu Hà Lan.
- Bảo lãnh cam kết.
- Dịch vụ với trách nhiệm cao nhất.
- Mua buôn để chào bán lại và
- Tự phát hành.
Ưu điểm và nhược điểm của IPO
Ưu điểm khi IPO là gì?
- Đây là hình thức kêu gọi vốn đầu tư rất nhanh và sử dụng nguồn vốn này để tiến hành đầu tư lĩnh vực mới, cải tiến kỹ thuật, …
- Huy động vốn cho quá trình phát triển, IPO xong công ty tiếp cận với thị trường chứng khoán. Mà bản chất của thị trường chứng khoán là kênh huy động vốn. Ngay lúc IPO, công ty cũng có thể huy động được nguồn tiền lớn để phục vụ kinh doanh.
- Công ty không cần chi trả cổ tức cho các nhà cổ đông
- Công ty dễ dàng trong hoạt động mua bán & sáp nhập (M&A), một công ty đại chúng có thể dễ dàng sử dụng cổ phiếu của mình để mua lại công ty khác.
Nhược điểm khi IPO là gì ?
- Tốn kém chi phí khi IPO. Chi phí này gồm chi phí khi IPO như thuê đơn vị tư vấn và các chi phí để duy trì công ty cổ phần đại chúng.
- Khi tiến hành IPO thì đồng nghĩa ban lãnh đạo không chỉ quan tâm đến doanh số mà còn quan tâm đến tăng giảm giá cổ phiếu sẽ làm phân tâm.
- Công ty có thể bị lộ các bí mật và phương thức kinh doanh đối với các đối thủ cạnh tranh.
- Luôn có áp lực duy trì sự tăng trưởng trước các nguồn đầu tư vốn đầu tư từ thị trường hoặc cổ đông.
- Lãnh đạo có thể sẽ bị giảm quyền kiểm soát, hoặc sẽ dễ bị phạt do giờ phải tuân theo luật chứng khoán nữa.
Rủi ro khi tiến hành IPO
Theo các chuyên gia nhận định, việc phát hành cổ phiếu chính thức giúp Công ty gia tăng được nguồn vốn đáng kể. Tuy vậy chi phí để đưa cổ phiếu Công ty lên sàn cũng rất cao, phương án sai sót có thể khiến người đứng đầu Công ty bị mất quyền điều hành, kiểm soát kinh doanh.
– CEO, CFO, các thành viên Ban Giám Đốc cần chịu trách nhiệm nhiều hơn cho những bước đi của Công ty, đảm bảo hiểu rõ các quy định, luật pháp Chính Phủ ban hành.
– Các chi phí hành chính, thủ tục kế toán sẽ tăng lên 3-4 lần khi được niêm yết trên sàn chứng khoán. Việc phát sinh chi phí cần đảm bảo kiểm soát trước khi ảnh hưởng đến nguồn thu của Công ty.
– Các hoạt động mua bán cổ phiếu của Công ty được bị tác động, ảnh hưởng và phải thay đổi liên tục theo các chính sách của Chính Phủ, gây ra những bất lợi trong việc tính toán hướng phát triển.
– Thường xuyên phải công bố các tình hình hoạt động của các Công ty tài chính cho các cổ đông, xã hội.
– Luôn bị áp lực phải duy trì tốc độ tăng trưởng.
– Có nguy cơ dễ dàng bị mất quyền kiểm soát, mọi quyết định cần có sự chấp thuận của Hội đồng quản trị.
Cách để mua cổ phiếu IPO tốt nhất
Sau đây, Chúng tôi xin đưa ra một số cân nhắc để bạn có thể thận trọng hơn khi quyết định tiến hành mua IPO.
Nghiên cứu khách quan
Tiến hành đánh giá ngành, đối thủ cạnh tranh, tài chính, thông cáo báo chí để xem xét công ty khách quan nhất. Bởi vì những thông tin công ty qua IPO như bản cáo bạch, là do công ty viết. Chưa được phân tích độc lập, nên nó cũng thường bóng bẩy hơn so với bình thường đồng nghĩa rằng nó sẽ không thực tế ví dụ đơn giản đó là những rủi ro cũng được đánh giá mức thấp hơn.
Chọn những doanh nghiệp thuê những công ty tư vấn chất lượng.
Những công ty chứng khoán chất lượng, sẽ ít bị thao túng hơn và minh bạch hơn. Giúp cho Nhà đầu tư cá nhân giảm khả năng mua hớ khi công ty IPO. Bởi vì hiện nay có rất nhiều công ty chứng khoán vì tiền, hay thế lực ép buộc nên thường tung hô và đánh bóng công ty khi IPO, thậm chí môi giới vì ép doanh số và nhiệm vụ nên cũng bị lôi vào cuộc IPO mà thiệt hại là nhà đầu tư.
Đọc kỹ bản cáo bạch
Bản cáo bạch dùng để phát thảo toàn cảnh công ty, những rủi ro công ty, cơ hội mà công ty đang có hoặc số tiền huy động trong IPO để làm gì? Mặc dù bản cáo bạch là do công ty viết nhưng bạn cũng nên bắt buộc bạn phải đọc nó. Lưu ý rắng – Nếu số tiền đó, đem đi trả nợ thì cẩn trọng!
Nếu có thể, hãy cố gắng chờ đợi
Để hạn chế việc lãnh đạo, thông qua IPO để tháo chạy và bán cổ phiếu chốt lời, để cho nhà đầu tư thiệt hại lớn như vụ MTM. Thường sẽ yêu cầu ban lãnh đạo không bán cổ phiếu ra trong thời hạn nhất định. Nếu hết hạn, lãnh đạo vẫn tiếp tục nắm giữ cổ phiếu thì bạn có thể mua nó nếu cảm thấy tốt
Luôn cẩn trọng là nguyên tắc hàng đầu!
Để tránh những rủi ro không đáng có bạn nên cẩn trọng tìm hiểu và phân tích thông tin vì đối với nhà đầu tư cá nhân bạn thường có ít thông về công ty hơn là người nắm vững.
5 vụ IPO lớn nhất mọi thời đại
Alibaba, 25 tỷ USD
Đứng đầu trong danh sách này chính là Alibaba – Công ty công nghệ Trung Quốc này bất ngờ xuất hiện trên thị trường IPO của Mỹ vào năm 2014. Cổ phiếu của họ đã tăng 190% kể từ khi IPO với mức định giá 484 tỷ USD.
Visa, 19.7 tỷ USD
Dù diễn ra chỉ vài ngày sau khi ngân hàng Bear Stearns sụp đổ, nhưng sự kiện Visa tiến hành IPO vẫn khiến nhà đầu tư tỏ ra phấn khích. Công ty thẻ tín dụng này đã lập kỷ lục vào tháng 03/2008 khi huy động được 19.7 tỷ USD. Đến nay, Visa vẫn tiếp tục là một cổ phiếu thắng lợi cho các nhà đầu tư, khi mang lại lợi nhuận đến 1,363% kể từ khi ra mắt.
General Motors, 18.1 tỷ USD
Cái tên đứng sau một trong những vụ phá sản lớn nhất của Mỹ cũng gắn liền với một trong những vụ IPO lớn nhất nước này. General Motors đã đệ đơn xin huy động 18 tỷ USD khoảng một năm sau khi Chính phủ Mỹ đồng ý bảo lãnh cho họ khi họ bị phá sản theo Chương 11. Cổ phiếu này đã tăng 18% kể từ khi IPO.
Enel SpA, 17.4 tỷ USD
Công ty điện lực của Ý này đã lần đầu tiên phát hành cổ phiếu ra công chúng vào tháng 09/1999 như một phần của chương trình tư nhân hóa do Chính phủ nước này thực hiện. Vụ IPO này được đưa ra sau khi CEO của công ty khi đó là Franco Tato mạnh tay cắt giảm chi phí. Tuy nhiện, cổ phiếu của công ty này không còn được giao dịch ở Mỹ do khối lượng giao dịch thấp.
Facebook, 16 tỷ USD
Vụ IPO diễn ra vào tháng 05/2012 này gắn liền với những rắc rối ngay ngày giao dịch đầu tiên. Kể từ đó, công ty này tiếp tục có thêm lượng người dùng và làm “sửng sốt” Phố Wall bằng các báo cáo thu nhập ngay cả khi phải vật lộn với các vấn đề về PR và quyền riêng tư. Cổ phiếu này đã tăng 408.6% kể từ đó, với mức vốn hóa thị trường hiện tại là 547 tỷ USD.
IPO tại Việt Nam
IPO tại Việt Nam trong thời gian gần đây đã và đang được rất nhiều các công ty tiến hành khá nhanh, mạnh vì Các nhà doanh nghiệp nhìn thấy thế mạnh của IPO khi tiến hành.
Với sự phát triển mạnh mẽ của thị trường chứng khoán, các công ty có thể huy động được nhanh và nhiều vốn thông qua việc tiến hành IPO trên thị trường chứng khoán. Cổ phiếu của công ty cũng có thể đạt được tính thanh khoản rất cao và các giá trị gia tăng về giá sau khi IPO.
Hiện nay, có rất nhiều công ty cổ phần đại chúng niêm yết thành công. Ví dụ Công ty sữa Vinamilk (mã : VNM) đã tăng gần 38 lần trong 13 năm (khi IPO năm 2006).
Lời kết luận
Nhìn chung, IPO được xem như một quy trình tài chính phức tạp nhưng mang lại nhiều lợi ích. Giá trị mà IPO mang lại không chỉ trong phạm vi doanh nghiệp mà còn với các nhà đầu tư trên thị trường. IPO chính là bước khởi đầu cho quá trình một doanh nghiệp công khai giá trị hoạt động tài chính.
Trên đây là tất tần tật những chia sẻ của chúng tôi về IPO là gì? Mục đích của hoạt động IPO hay nói cách khác tại sao phải tiến hành IPO? Điều kiện để các công ty thực hiện IPO là gì? Các phương thức chào bán IPO như thế nào? Ưu điểm và nhược điểm của IPO? Những Rủi ro tồn tại khi tiến hành IPO? Cách nào để mua cổ phiếu IPO tốt nhất? 5 vụ IPO lớn nhất mọi thời đại? Và cuối cùng đó là IPO tại Việt Nam như thế nào? Hy vọng bài viết đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức hữu ích.
Chúc bạn thành công!